Quân phường là cụm từ được sử dụng từ thời xưa để chỉ một giới cầu thực, cầu sinh tồn bằng cách ăn xin và hát rong. Theo từ điển cổ của Huình Tịnh Paulus Của và các tài liệu xưa thì “quân phường” là chỉ chung những người ăn mày, lang thang khất thực ở miền Nam vào thời bấy giờ. Họ thường dùng những câu hò, vần điệu du dương và những nhạc cụ đơn giản như 2 mảnh gỗ (gọi là “sứa”) để chúc phúc, cầu khẩn sự xót thương của người đi đường. Dù bị xã hội coi nhẹ nhưng “quân phường” là một tầng lớp đặc thù trong cơ cấu dân cư buổi ấy, mang trong mình một phần văn hóa dân tộc đáng được quan tâm.
Quân phường là chỉ ai ?
Quân phường là cụm từ chỉ chung những người ăn xin thời xưa ở Nam Bộ. Để mong người khác thương xót cho ăn, họ phải biết cất tiếng kêu ca, hát xin với những câu có vần điệu như “Cao lương, cao lễ, ba để, ba đào”. Thường họ ngồi nhóm dưới gốc cây, dùng hai miếng gỗ gõ nhịp để ca hát. Tiếng gõ gỗ đó gọi là “đổ sứa” hay “nhịp sứa”. Cách xin ăn kiểu đó là nghề của bọn “quân phường”. Từ này xuất hiện từ rất lâu, có thể tìm thấy trong các tài liệu cổ.
Như vậy, quân phường chính là những người ăn mày, ăn xin thời xưa ở Nam Bộ, họ dùng tiếng hát và nhạc cụ để cầu khẩn sự thương hại của người đi đường.
Tại sao gọi là Quân phường ?
Cụm từ “quân phường” được gọi như vậy vì một số lý do sau:
- “Quân” có nghĩa là bọn, nhóm, đoàn. Chỉ một nhóm người cùng làm một nghề, ở đây là nghề ăn xin.
- “Phường” ở đây có nghĩa là đám đông, bè lũ. Chỉ một nhóm đông người không có tổ chức, kỷ luật.
- Những người ăn mày, ăn xin thường hay đi loanh quanh khắp nơi trong các phường xá, khất thực nên gọi là “quân phường”.
- Họ không có công ăn việc làm ổn định, lang thang xin ăn, hát rong kiếm sống nên bị coi là giới “hạ lưu”, thấp kém trong xã hội thời bấy giờ.
Như vậy, “quân phường” là cách gọi mang nghĩa miệt thị, khinh bạc đối với những người ăn mày, chỉ sống bám vào sự bố thí của thiên hạ để sinh tồn.
